Hatırlı Ne Demek? TDK Tanımı ve Anlamı
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre "hatırlı" kelimesi, genellikle toplumda saygın, nüfuzlu, etkili ve genellikle maddi durumu iyi olan kimseler için kullanılan bir sıfattır. "Hatırlı" terimi, köken olarak Osmanlıca ve Farsçadan Türkçeye geçmiş olup, özellikle eski dönemlerde büyük aileleri, yüksek sosyal statüye sahip kişileri ifade etmek için yaygın biçimde tercih edilmiştir.
TDK Güncel Sözlüğünde "hatırlı" kelimesinin karşılığı şu şekilde açıklanabilir:
- Hatırlı: "Toplumda itibarı ve nüfuzu olan kimse; varlıklı, saygın."
Bu tanım, kelimenin sosyal statü ve ekonomik güçle doğrudan bağlantılı kullanıldığını gösterir.
---
Hatırlı Kelimesinin Kökeni ve Tarihsel Kullanımı
"Hatırlı" kelimesi, Osmanlı döneminde yüksek sosyal sınıfları, yöneticileri veya zengin aileleri tanımlamak amacıyla yaygın olarak kullanılmıştır. Kelimenin kökeni Arapça "hâtır" kelimesinden gelir. "Hâtır" kelimesi "önemli, değerli, hatırda tutulan" anlamlarına sahiptir. "Hatırlı" ise bu kökten türetilerek "önemli, saygın, etkili kişi" anlamında kullanılmaya başlanmıştır.
Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminde hatırlı aileler ve hatırlı kişiler, sosyal ve siyasi anlamda güçlü pozisyonlarda bulunmuş; bu nedenle "hatırlı olmak" bir tür ayrıcalık ve prestij göstergesi olmuştur. Bugün ise kelime daha çok tarihsel veya edebi metinlerde karşımıza çıkar.
---
Hatırlı Kelimesinin Günümüzdeki Kullanımı
Günümüzde "hatırlı" kelimesi günlük konuşmada çok sık kullanılmasa da, halen edebi eserlerde, tarihî metinlerde ve bazen yerel ağızlarda tercih edilir. Modern Türkçede kelimenin karşılığı olarak "saygın", "etkili", "varlıklı" gibi ifadeler daha yaygındır. Ancak, eski Türkçeye veya Osmanlı dönemine ait metinleri okumak isteyenler için "hatırlı" kelimesi önemli bir kavramdır.
---
Hatırlı Kelimesi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları
Soru 1: Hatırlı kelimesi sadece maddi durumu iyi olanlar için mi kullanılır?
Cevap: Hayır, hatırlı kelimesi hem maddi durumu iyi olan hem de toplumda saygın, nüfuzlu kişileri tanımlamak için kullanılır. Maddi durum önemli olsa da, sosyal itibar ve nüfuz da "hatırlı" olmanın kriterleri arasındadır.
Soru 2: Hatırlı kelimesi olumsuz anlamda kullanılır mı?
Cevap: Hayır, kelime genellikle olumlu ve saygı ifade eden bir anlam taşır. Ancak bazen, aşırı ayrıcalıklı ve ayrıcalıklarından dolayı halk arasında negatif anlam yüklenebilir ama bu çok yaygın değildir.
Soru 3: Hatırlı kelimesinin eş anlamlıları nelerdir?
Cevap: Hatırlının eş anlamlıları arasında "saygın", "etkili", "nüfuzlu", "varlıklı", "muhterem" gibi kelimeler yer alır.
Soru 4: Hatırlı kelimesinin zıt anlamlısı nedir?
Cevap: Zıt anlamlıları arasında "önemsiz", "sıradan", "nüfuzsuz", "yoksul" gibi kelimeler bulunabilir.
Soru 5: Hatırlı kelimesi hangi bağlamlarda kullanılmalıdır?
Cevap: Hatırlı kelimesi daha çok resmi, edebi veya tarihî metinlerde, eski dönemlere ait kişiler için uygun bir tanımlamadır. Günlük konuşmada daha modern eşanlamlıları tercih etmek daha doğru olur.
---
Hatırlı Kelimesi ile İlgili Örnek Cümleler
- O, kasabanın en hatırlı ailelerinden birinin ferdidir.
- Hatırlı kişilerin toplantısında önemli kararlar alındı.
- Hatırlı bir kişi olmak, beraberinde sorumlulukları da getirir.
- Osmanlı döneminde hatırlı aileler, toplumun yönetiminde söz sahibiydi.
---
Hatırlı Kelimesinin Sosyolojik ve Kültürel Boyutu
"Hatırlı" kelimesi, sadece bireysel bir sıfat değil, aynı zamanda sosyal hiyerarşiyi, güç ve prestij yapılarını tanımlayan kültürel bir terimdir. Türkiye'nin sosyal tarihine bakıldığında, "hatırlı" olmak belirli ayrıcalıklar ve görevler anlamına gelmiştir. Bu kişiler genellikle toplumun ekonomik ve politik kararlarında etkili olmuş, yerel yöneticilik, toprak sahipliği gibi önemli rollerde bulunmuşlardır.
---
Sonuç
TDK sözlüğünde "hatırlı" kelimesi, "toplumda itibarı ve nüfuzu olan kimse" olarak tanımlanır. Tarihsel ve kültürel bağlamda Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uzanan süreçte yüksek sosyal statüyü, saygınlığı ve varlığı ifade eden önemli bir kavramdır. Günümüzde daha az kullanılan bu kelime, dilimize kattığı zenginlikle sosyal statü ve toplumsal yapıların anlaşılmasında kritik bir role sahiptir. Sosyolojik ve edebi bağlamlarda "hatırlı" kelimesinin anlamını bilmek, tarihî metinlerin doğru yorumlanması açısından faydalıdır.
---
Anahtar Kelimeler: Hatırlı, TDK anlamı, hatırlı ne demek, hatırlı kelimesi, hatırlı kelimesi kökeni, hatırlı eş anlamlıları, hatırlı zıt anlamlıları, Osmanlı sosyal sınıfları, Türkçe kelime anlamları, hatırlı kelimesi kullanımı
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre "hatırlı" kelimesi, genellikle toplumda saygın, nüfuzlu, etkili ve genellikle maddi durumu iyi olan kimseler için kullanılan bir sıfattır. "Hatırlı" terimi, köken olarak Osmanlıca ve Farsçadan Türkçeye geçmiş olup, özellikle eski dönemlerde büyük aileleri, yüksek sosyal statüye sahip kişileri ifade etmek için yaygın biçimde tercih edilmiştir.
TDK Güncel Sözlüğünde "hatırlı" kelimesinin karşılığı şu şekilde açıklanabilir:
- Hatırlı: "Toplumda itibarı ve nüfuzu olan kimse; varlıklı, saygın."
Bu tanım, kelimenin sosyal statü ve ekonomik güçle doğrudan bağlantılı kullanıldığını gösterir.
---
Hatırlı Kelimesinin Kökeni ve Tarihsel Kullanımı
"Hatırlı" kelimesi, Osmanlı döneminde yüksek sosyal sınıfları, yöneticileri veya zengin aileleri tanımlamak amacıyla yaygın olarak kullanılmıştır. Kelimenin kökeni Arapça "hâtır" kelimesinden gelir. "Hâtır" kelimesi "önemli, değerli, hatırda tutulan" anlamlarına sahiptir. "Hatırlı" ise bu kökten türetilerek "önemli, saygın, etkili kişi" anlamında kullanılmaya başlanmıştır.
Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminde hatırlı aileler ve hatırlı kişiler, sosyal ve siyasi anlamda güçlü pozisyonlarda bulunmuş; bu nedenle "hatırlı olmak" bir tür ayrıcalık ve prestij göstergesi olmuştur. Bugün ise kelime daha çok tarihsel veya edebi metinlerde karşımıza çıkar.
---
Hatırlı Kelimesinin Günümüzdeki Kullanımı
Günümüzde "hatırlı" kelimesi günlük konuşmada çok sık kullanılmasa da, halen edebi eserlerde, tarihî metinlerde ve bazen yerel ağızlarda tercih edilir. Modern Türkçede kelimenin karşılığı olarak "saygın", "etkili", "varlıklı" gibi ifadeler daha yaygındır. Ancak, eski Türkçeye veya Osmanlı dönemine ait metinleri okumak isteyenler için "hatırlı" kelimesi önemli bir kavramdır.
---
Hatırlı Kelimesi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları
Soru 1: Hatırlı kelimesi sadece maddi durumu iyi olanlar için mi kullanılır?
Cevap: Hayır, hatırlı kelimesi hem maddi durumu iyi olan hem de toplumda saygın, nüfuzlu kişileri tanımlamak için kullanılır. Maddi durum önemli olsa da, sosyal itibar ve nüfuz da "hatırlı" olmanın kriterleri arasındadır.
Soru 2: Hatırlı kelimesi olumsuz anlamda kullanılır mı?
Cevap: Hayır, kelime genellikle olumlu ve saygı ifade eden bir anlam taşır. Ancak bazen, aşırı ayrıcalıklı ve ayrıcalıklarından dolayı halk arasında negatif anlam yüklenebilir ama bu çok yaygın değildir.
Soru 3: Hatırlı kelimesinin eş anlamlıları nelerdir?
Cevap: Hatırlının eş anlamlıları arasında "saygın", "etkili", "nüfuzlu", "varlıklı", "muhterem" gibi kelimeler yer alır.
Soru 4: Hatırlı kelimesinin zıt anlamlısı nedir?
Cevap: Zıt anlamlıları arasında "önemsiz", "sıradan", "nüfuzsuz", "yoksul" gibi kelimeler bulunabilir.
Soru 5: Hatırlı kelimesi hangi bağlamlarda kullanılmalıdır?
Cevap: Hatırlı kelimesi daha çok resmi, edebi veya tarihî metinlerde, eski dönemlere ait kişiler için uygun bir tanımlamadır. Günlük konuşmada daha modern eşanlamlıları tercih etmek daha doğru olur.
---
Hatırlı Kelimesi ile İlgili Örnek Cümleler
- O, kasabanın en hatırlı ailelerinden birinin ferdidir.
- Hatırlı kişilerin toplantısında önemli kararlar alındı.
- Hatırlı bir kişi olmak, beraberinde sorumlulukları da getirir.
- Osmanlı döneminde hatırlı aileler, toplumun yönetiminde söz sahibiydi.
---
Hatırlı Kelimesinin Sosyolojik ve Kültürel Boyutu
"Hatırlı" kelimesi, sadece bireysel bir sıfat değil, aynı zamanda sosyal hiyerarşiyi, güç ve prestij yapılarını tanımlayan kültürel bir terimdir. Türkiye'nin sosyal tarihine bakıldığında, "hatırlı" olmak belirli ayrıcalıklar ve görevler anlamına gelmiştir. Bu kişiler genellikle toplumun ekonomik ve politik kararlarında etkili olmuş, yerel yöneticilik, toprak sahipliği gibi önemli rollerde bulunmuşlardır.
---
Sonuç
TDK sözlüğünde "hatırlı" kelimesi, "toplumda itibarı ve nüfuzu olan kimse" olarak tanımlanır. Tarihsel ve kültürel bağlamda Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uzanan süreçte yüksek sosyal statüyü, saygınlığı ve varlığı ifade eden önemli bir kavramdır. Günümüzde daha az kullanılan bu kelime, dilimize kattığı zenginlikle sosyal statü ve toplumsal yapıların anlaşılmasında kritik bir role sahiptir. Sosyolojik ve edebi bağlamlarda "hatırlı" kelimesinin anlamını bilmek, tarihî metinlerin doğru yorumlanması açısından faydalıdır.
---
Anahtar Kelimeler: Hatırlı, TDK anlamı, hatırlı ne demek, hatırlı kelimesi, hatırlı kelimesi kökeni, hatırlı eş anlamlıları, hatırlı zıt anlamlıları, Osmanlı sosyal sınıfları, Türkçe kelime anlamları, hatırlı kelimesi kullanımı