Allah'ın Sureti Ne Demek?
Anahtar Kelimeler: Allah'ın sureti, İslam'da suret anlayışı, hadislerde Allah'ın sureti, antropomorfizm, tevhid, tasvir yasağı
İslam inancı, Allah’ın mutlak benzersizliğini ve hiçbir şeye benzemediğini esas alır. Bu bağlamda "Allah'ın sureti" ifadesi birçok kişinin zihninde soru işaretleri doğurur. Zira Kur’an’da "O’nun benzeri hiçbir şey yoktur" (Şûrâ, 11) buyurulurken, bazı hadislerde Allah’ın "Adem’i kendi suretinde yarattığı" gibi ifadeler geçmektedir. Bu durum, Allah’a bir şekil, görünüm ya da insanî özellikler atfedilip atfedilemeyeceği konusunu gündeme getirir.
Suret Ne Demektir?
Arapçada “suret” (صُورَة), şekil, görünüm, biçim gibi anlamlara gelir. Fakat bu kelime, konuşulduğu bağlama göre mecazî ya da literal anlamlar taşıyabilir. İslam teolojisinde bu tür kelimelerle Allah’a nitelik atfedilirken, mecazî anlamlar esas alınır çünkü Allah’ın herhangi bir fiziksel varlığı yoktur.
Allah’ın Sureti Hadislerde Nasıl Geçer?
Bazı sahih hadislerde Allah’ın sureti ifadesi geçer. En çok tartışılan rivayetlerden biri şu şekildedir:
"Allah, Âdem’i kendi suretinde yarattı." (Buhârî, Edeb 61; Müslim, Birr 115)
Bu hadis, bazı kimseler tarafından yanlış yorumlanarak Allah’ın insana benzediği anlamında kullanılsa da, ulema bu hadisin literal değil mecazî anlaşılması gerektiğini vurgular. Burada geçen "kendi sureti", Allah’a ait bir suret değil, yaratılışın bizzat Allah’ın takdiriyle olduğunu ifade eder.
Tefsir ve Kelam Âlimlerinin Yorumu
İslam alimleri, Allah’a şekil, cisim, yön, zaman ve mekân izafe edilmesini caiz görmemiştir. Ehl-i Sünnet kelamcıları, özellikle Mâturîdî ve Eş’arî çizgideki âlimler, Allah’ın her türlü şekil ve suretten münezzeh olduğunu ifade eder.
İmam Nevevî, bu tür hadislerin anlaşılmasında selef-i sâlihîn'in yaklaşımını benimsemeyi önerir: Yani anlamını Allah’a havale ederek, detaylı yorumdan kaçınmak (tefvîz) veya mecazî anlamlarla yorumlamak (te’vîl).
İbn Teymiyye ve Selefî Yaklaşım
İbn Teymiyye ve bazı Selefî âlimler, bu tür hadisleri zahiri anlamda anlamaya daha yakın durmuştur. Ancak bu görüş, çoğu Ehl-i Sünnet kelamcısı tarafından eleştirilmiş, Allah’a cismaniyet atfetmenin tevhid akidesine zarar vereceği vurgulanmıştır.
Tevhid Anlayışı ve Suret Meselesi
İslam’daki tevhid anlayışı, Allah’ın zatında, sıfatlarında ve fiillerinde bir ve benzersiz olduğunu kabul eder. Bu temel esasla birlikte Allah’ın bir "suret"e sahip olduğu düşüncesi çelişir. Çünkü suret, maddî varlıklar için geçerlidir. Allah ise madde, mekan ve zamandan münezzehtir.
Kur’an’da geçen "O’nun benzeri hiçbir şey yoktur" (Şûrâ, 11) ayeti, Allah’a herhangi bir şekil veya suret atfetmenin yanlış olduğunu açıkça ortaya koyar.
Allah'ın Suretiyle İlgili Sorular ve Cevaplar
1. Allah’ın bir şekli var mıdır?
Hayır. İslam inancına göre Allah şekilsizdir. Şekil, suret, cisim gibi kavramlar mahlukat için geçerlidir. Allah, tüm bu kavramlardan münezzehtir.
2. Hadislerde geçen "Allah, Âdem’i kendi suretinde yarattı" ne anlama gelir?
Bu ifade, "Allah, Âdem’i kendi irade ve kudretiyle, doğrudan yarattı" anlamında mecazî yorumlanmalıdır. Bazı âlimler bu "kendi" zamirinin Allah’a değil, Adem’e ya da Adem’in babası olan bir insana ait olabileceğini de söylemiştir.
3. Allah’ın sureti olduğuna inanmak şirk midir?
Eğer bu inanış, Allah’a bir şekil, cisim veya insanî özellikler atfediyorsa bu, açıkça tevhid inancına aykırıdır ve kişiyi küfre kadar götürebilir. Fakat cehaletle veya mecaz anlamda yorumlayarak böyle düşünen biri hemen müşrik sayılmaz. Niyet, bilgi ve nihaî görüş önemlidir.
4. Allah’ın sureti meselesi çocuklara nasıl anlatılmalı?
Çocuklara Allah’ın görünmediği, görülmeyeceği ve hiçbir şeye benzemediği anlatılmalıdır. Allah’ın insan gibi olmadığı, ama her şeyi gören ve bilen olduğu sade bir dille ifade edilmelidir.
5. Allah ahirette görülecekse bu bir suret anlamına gelmez mi?
Ahirette müminlerin Allah’ı göreceği, Kur’an’da (Kıyame, 22-23) ve sahih hadislerde bildirilmiştir. Ancak bu görüş, Allah’ın bir sureti olduğu anlamına gelmez. Allah’ın görülmesi, bizim dünyadaki görme tarzımızla kıyaslanamayacak bir şekilde olacaktır. Bu durum akılla tam olarak kavranamaz, ama imanın bir parçası olarak kabul edilir.
6. Hristiyanlıktaki "insan Tanrı suretindedir" inancı İslam’da da var mı?
Hayır. Hristiyanlıkta insanın "Tanrı’nın suretinde yaratıldığı" inancı, Tanrı’ya insanî özellikler atfedilmesine kadar gider. İslam’da ise böyle bir anlayış yoktur. İslam, Allah’ı her şeyden farklı ve benzersiz kabul eder.
Antropomorfizm ve İslam’da Reddi
Antropomorfizm, ilahî varlığı insan gibi tasvir etme eğilimidir. Bu yaklaşım, İslam’ın tevhid akidesine tamamen terstir. Allah’ın sıfatları varsa da, bu sıfatlar mahlukat sıfatlarına benzemez. Örneğin Allah “duyar”, “görür”, “bilir” ama bizim duymamız, görmemiz ve bilmemiz gibi değildir.
Sonuç: Allah’ın Sureti Kavramı Ne Anlama Gelir?
İslam’da Allah’ın sureti olduğu söylenemez. "Allah’ın sureti" ifadesi hadislerde mecazî bir anlatım olabilir, literal alınamaz. Bu tür ifadeleri anlamaya çalışırken İslam’ın temel akidesi olan tevhid, Allah’ın benzersizliği ve hiçbir şeye benzemediği prensipleri dikkate alınmalıdır. Allah’a şekil atfetmek, onu mahlukata benzetmek olur ki bu da tevhidi bozar.
İslam’da Allah mutlak anlamda yücedir, mekândan, zamandan, şekilden ve suretten münezzehtir. Bu yüzden Allah’ın sureti ifadesi, yanlış anlaşılmaya açık olduğu için dikkatle ve bağlamına göre yorumlanmalıdır. En güvenli yol, bu gibi meselelerde gereksiz detaylara girmemek, Allah’ı kendi bildirdiği şekilde tanımak ve sınırı aşmamaktır.
Anahtar Kelimeler: Allah'ın sureti, İslam'da suret anlayışı, hadislerde Allah'ın sureti, antropomorfizm, tevhid, tasvir yasağı
İslam inancı, Allah’ın mutlak benzersizliğini ve hiçbir şeye benzemediğini esas alır. Bu bağlamda "Allah'ın sureti" ifadesi birçok kişinin zihninde soru işaretleri doğurur. Zira Kur’an’da "O’nun benzeri hiçbir şey yoktur" (Şûrâ, 11) buyurulurken, bazı hadislerde Allah’ın "Adem’i kendi suretinde yarattığı" gibi ifadeler geçmektedir. Bu durum, Allah’a bir şekil, görünüm ya da insanî özellikler atfedilip atfedilemeyeceği konusunu gündeme getirir.
Suret Ne Demektir?
Arapçada “suret” (صُورَة), şekil, görünüm, biçim gibi anlamlara gelir. Fakat bu kelime, konuşulduğu bağlama göre mecazî ya da literal anlamlar taşıyabilir. İslam teolojisinde bu tür kelimelerle Allah’a nitelik atfedilirken, mecazî anlamlar esas alınır çünkü Allah’ın herhangi bir fiziksel varlığı yoktur.
Allah’ın Sureti Hadislerde Nasıl Geçer?
Bazı sahih hadislerde Allah’ın sureti ifadesi geçer. En çok tartışılan rivayetlerden biri şu şekildedir:
"Allah, Âdem’i kendi suretinde yarattı." (Buhârî, Edeb 61; Müslim, Birr 115)
Bu hadis, bazı kimseler tarafından yanlış yorumlanarak Allah’ın insana benzediği anlamında kullanılsa da, ulema bu hadisin literal değil mecazî anlaşılması gerektiğini vurgular. Burada geçen "kendi sureti", Allah’a ait bir suret değil, yaratılışın bizzat Allah’ın takdiriyle olduğunu ifade eder.
Tefsir ve Kelam Âlimlerinin Yorumu
İslam alimleri, Allah’a şekil, cisim, yön, zaman ve mekân izafe edilmesini caiz görmemiştir. Ehl-i Sünnet kelamcıları, özellikle Mâturîdî ve Eş’arî çizgideki âlimler, Allah’ın her türlü şekil ve suretten münezzeh olduğunu ifade eder.
İmam Nevevî, bu tür hadislerin anlaşılmasında selef-i sâlihîn'in yaklaşımını benimsemeyi önerir: Yani anlamını Allah’a havale ederek, detaylı yorumdan kaçınmak (tefvîz) veya mecazî anlamlarla yorumlamak (te’vîl).
İbn Teymiyye ve Selefî Yaklaşım
İbn Teymiyye ve bazı Selefî âlimler, bu tür hadisleri zahiri anlamda anlamaya daha yakın durmuştur. Ancak bu görüş, çoğu Ehl-i Sünnet kelamcısı tarafından eleştirilmiş, Allah’a cismaniyet atfetmenin tevhid akidesine zarar vereceği vurgulanmıştır.
Tevhid Anlayışı ve Suret Meselesi
İslam’daki tevhid anlayışı, Allah’ın zatında, sıfatlarında ve fiillerinde bir ve benzersiz olduğunu kabul eder. Bu temel esasla birlikte Allah’ın bir "suret"e sahip olduğu düşüncesi çelişir. Çünkü suret, maddî varlıklar için geçerlidir. Allah ise madde, mekan ve zamandan münezzehtir.
Kur’an’da geçen "O’nun benzeri hiçbir şey yoktur" (Şûrâ, 11) ayeti, Allah’a herhangi bir şekil veya suret atfetmenin yanlış olduğunu açıkça ortaya koyar.
Allah'ın Suretiyle İlgili Sorular ve Cevaplar
1. Allah’ın bir şekli var mıdır?
Hayır. İslam inancına göre Allah şekilsizdir. Şekil, suret, cisim gibi kavramlar mahlukat için geçerlidir. Allah, tüm bu kavramlardan münezzehtir.
2. Hadislerde geçen "Allah, Âdem’i kendi suretinde yarattı" ne anlama gelir?
Bu ifade, "Allah, Âdem’i kendi irade ve kudretiyle, doğrudan yarattı" anlamında mecazî yorumlanmalıdır. Bazı âlimler bu "kendi" zamirinin Allah’a değil, Adem’e ya da Adem’in babası olan bir insana ait olabileceğini de söylemiştir.
3. Allah’ın sureti olduğuna inanmak şirk midir?
Eğer bu inanış, Allah’a bir şekil, cisim veya insanî özellikler atfediyorsa bu, açıkça tevhid inancına aykırıdır ve kişiyi küfre kadar götürebilir. Fakat cehaletle veya mecaz anlamda yorumlayarak böyle düşünen biri hemen müşrik sayılmaz. Niyet, bilgi ve nihaî görüş önemlidir.
4. Allah’ın sureti meselesi çocuklara nasıl anlatılmalı?
Çocuklara Allah’ın görünmediği, görülmeyeceği ve hiçbir şeye benzemediği anlatılmalıdır. Allah’ın insan gibi olmadığı, ama her şeyi gören ve bilen olduğu sade bir dille ifade edilmelidir.
5. Allah ahirette görülecekse bu bir suret anlamına gelmez mi?
Ahirette müminlerin Allah’ı göreceği, Kur’an’da (Kıyame, 22-23) ve sahih hadislerde bildirilmiştir. Ancak bu görüş, Allah’ın bir sureti olduğu anlamına gelmez. Allah’ın görülmesi, bizim dünyadaki görme tarzımızla kıyaslanamayacak bir şekilde olacaktır. Bu durum akılla tam olarak kavranamaz, ama imanın bir parçası olarak kabul edilir.
6. Hristiyanlıktaki "insan Tanrı suretindedir" inancı İslam’da da var mı?
Hayır. Hristiyanlıkta insanın "Tanrı’nın suretinde yaratıldığı" inancı, Tanrı’ya insanî özellikler atfedilmesine kadar gider. İslam’da ise böyle bir anlayış yoktur. İslam, Allah’ı her şeyden farklı ve benzersiz kabul eder.
Antropomorfizm ve İslam’da Reddi
Antropomorfizm, ilahî varlığı insan gibi tasvir etme eğilimidir. Bu yaklaşım, İslam’ın tevhid akidesine tamamen terstir. Allah’ın sıfatları varsa da, bu sıfatlar mahlukat sıfatlarına benzemez. Örneğin Allah “duyar”, “görür”, “bilir” ama bizim duymamız, görmemiz ve bilmemiz gibi değildir.
Sonuç: Allah’ın Sureti Kavramı Ne Anlama Gelir?
İslam’da Allah’ın sureti olduğu söylenemez. "Allah’ın sureti" ifadesi hadislerde mecazî bir anlatım olabilir, literal alınamaz. Bu tür ifadeleri anlamaya çalışırken İslam’ın temel akidesi olan tevhid, Allah’ın benzersizliği ve hiçbir şeye benzemediği prensipleri dikkate alınmalıdır. Allah’a şekil atfetmek, onu mahlukata benzetmek olur ki bu da tevhidi bozar.
İslam’da Allah mutlak anlamda yücedir, mekândan, zamandan, şekilden ve suretten münezzehtir. Bu yüzden Allah’ın sureti ifadesi, yanlış anlaşılmaya açık olduğu için dikkatle ve bağlamına göre yorumlanmalıdır. En güvenli yol, bu gibi meselelerde gereksiz detaylara girmemek, Allah’ı kendi bildirdiği şekilde tanımak ve sınırı aşmamaktır.